ЖАРАТЫЛЫСТАНУ 5-СЫНЫП
Түсінік хат
Оқыту қазақ тілінде жүргізілетін негізгі орта білім беру деңгейінің 5,6-сыныптарында жаратылыстану пәніне арналған ұзақ мерзімді жоспары Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 13 мамырдағы №292 қаулысымен бекітілген Негізгі орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты,«Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 7 шілдедегі №432 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы 2017 жылғы 18 тамыздағы №422 бұйрығы, Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы №668 бұйрығымен бекітілген жалпы білім беретін пәндердің үлгілік оқу бағдарламалары, «2018-2019 оқу жылында Қазақстан Республикасының жалпы орта білім беретін ұйымдарында оқу процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері туралы» әдістемелік нұсқау хатына сай құрылған.
«Жаратылыстану» оқу пәнінің мазмұны табиғатты ғылыми тұрғыдан танудың әдістерін ашады;
Жаратылыстану курсын оқытудыңмақсаты оқушылардың бойында ғылыми-жаратылыстану білімдерін, түсініктерін және саналы қоғамдастығы бар бірегей ғаламшар ретіндегі Жер туралы біртұтас көзқарастарын, табиғат пен қоғамның өзара жүйелі байланысын, жүйелі-кешенді ойлау мен функционалдық сауаттылықтарын дамытуды қалыптастыру болып табылады.
Оқытудыңміндеттері:
- курс бастауыш мектепте алған білім, біліктілік және дағдынының сабақтастығын әрі қарай жалғастырады, сонымен қатар Отанын, туған табиғатын сүюге деген жоғары рухани ізгілікті, көптілділік және жеке тұлғаның жалпы мәдениеттілігін тәрбиелеуді жалғастырумен ұштастырылады;
- экологиялық білімді, денсаулыққа зиянсыз іс-әрекетті, табиғат құбылыстарын жоғары деңгейде түсіндіре білу және өз іс-әрекетінің қорытындыларын алдын-ала болжауды жүзеге асыру дағдыларын қалыптастыру;
- табиғат ресурстарын қалпына келтіру, өзгерту, зерттеу барысында қолданылатын жаратылыстану ғылымдары әдістерімен оқушыларды таныстыру жалғастырылады;
- қоршаған ортаны танудың ғылыми жаратылыстану тәсілдерін пайдалану дағдылары (бақылау, өлшеулер, тәжірибелер, зерттеу жұмыстарының жоспарын жасау, нәтижелерді талдау және қорытындыларды тұжырымдау) дамытылады.
Бақылаулар және практикалық жұмыстар мектептің оқу-тәжірибелік үлескісінде өткізіледі. Бағдарламада берілген барлық практикалық іс-әрекеттер дамытушы және қалыптастырушы болып табылады.
«Жаратылыстану» пәні бойынша 5-сыныпта сағат саны аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағатты құрайды.
Жаратылыстану 5-сынып
Оқу жүктемесі аптасына 2сағат, 1 жылда 68 сағат
Ұзақмерзімдіжоспардың бөлімдері | № | Арнаулы тақырыптар | Оқу мақсаттары | Сағсан | Мерзімі | Ескерту | |||
5.1А Ғылым әлемі (4 сағ) | 1-тоқсан | ||||||||
1 | Ғылымның рөлі Зерттеу сұрағы | §1Адам өміріндегі ғылымның маңызы қандай? §2Зерттеу сұрағын қалай тұжырымдау және жоспарды қалай құру керек? | 5.1.1.1- ғылымның қызметтерін адам іс-әрекетінің түрі ретінде анықтау 5.1.2.1- зерттеу сұрағы мен болжамды тұжырымдау | 1 | 02.09.21 | ||||
2 | Зерттеуді жоспарлау | §2 Зерттеу сұрағын қалай тұжырымдау және жоспарды қалай құру керек? §3 Зерттеу жүргізуге не көмектеседі? | 5.1.3.1- зерттеу жоспарын құрастыру 5.1.3.2 - зерттеу жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техникасының ережелерін тұжырымдау | 1 | 07.09.21 | ||||
3 | Деректерді жинау және жазу | §4 Зерттеу кезінде алынған ақпаратты қалай дұрыс талдау қажет? | 5.1.4.1 -нысандар параметрлерін өлшем бірліктермен анықтау 5.1.4.2 - бақылаулар мен өлшеу деректерін тіркеу | 1 | 09.09.21 | ||||
4 | Деректерді талдау Қорытынды және талқылау ББЖ №1 | §5 Зерттеу нәтижесі бойынша қорытындыны қалай дұрыс ресімдеу керек? | 5.1.5.1 - қайталанған өлшеулер кезіндегі арифметикалық орташа шаманы есептейді және тенденцияларын анықтау 5.1.6.1- зерттеу сұрағы бойынша қорытынды тұжырымдау | 1 | 14.09.21 | ББЖ №1 | |||
5 | Макроәлем және микроәлем | §6 Микро және макро әлемнің ұқсастығы мен айырмашылығы неде? | 5.2.1.1-макро-және микроәлем нысандарын ажырата білу және мысалдар келтіру | 1 | 16.09.21 | ||||
5.1В Ғалам.Жер. Адам (11 сағ) | 6 | Жер ғаламшарының пайда болуы Жердің құрылысы мен құрамы | §7 Жер шары қалай пайда болды? | 5.2.2.1-Жер ғаламшарының пайда болуын түсіндіру | 1 | 21.09.21 | |||
7 | Жер қабықтары және олардың құрамы | §8 Жер шары неден тұрады? | 5.2.2.2- Жердің құрылысы мен құрамын атау 5.2.3.1- Жер қабықтарын және олардың құрамдас бөліктерін сипаттау | 1 | 23.09.21 | ||||
8 | Жерде тіршіліктің пайда болуы Тіршілік ету жағдайлары | §9 Жердегі тіршілік қалай пайда болды? | 5.2.4.1 -Жерде тіршіліктің пайда болуын сипаттау 5.2.4.2- тіршілік етуге қажетті жағдайларды анықтау | 1 | 28.09.21 | ||||
9 | Жергілікті жердің жоспары. Шартты белгілер | §10«Картаны оқу» ұғымы нені білдіреді? | 5.2.5.1 -«жоспар» және «шартты белгілер» ұғымдарын түсіндіру 5.2.5.2 -шартты белгілерді қолданып, жергілікті жердің планын оқу | 1 | 30.09.21 | ||||
10 | Жергілікті жердің түсірілімі. Жоспарды рәсімдеу ережесі | §11Жергілікті аумақтың планын қалай түсіру керек? §12Жергілікті аумақтың планын қалай түсіру керек? | 5.2.5.3 -бір тәсіл бойынша жергілікті жердің түсірілімін жасау (көз мөлшермен түсіру, полярлық түсіру, бағдарлық түсіру) 5.2.5.4- тіркеу талаптарына сай жергілікті жердің қарапайым пландарын сызу | 1 | 05.10.21 | ||||
11 | Дүние бөліктері мен материктерді игеру және зерттеу тарихы | §13 Қазіргі картаны кім жасады? | 5.2.6.1- материктер мен дүние бөліктерін игеру және зерттеу тарихын сипаттау | 1 | 07.10.21 | ||||
12 | Мұхиттарды зерттеу тарихы | §14 Қазіргі картаны кім жасады? | 5.2.6.2- мұхиттарды зерттеу тарихын сипаттау | 1 | 12.10.21 | ||||
13 | Дүниежүзі халқының нәсілдік құрамы ББЖ №2 | §15 Неге адамдар әр түрлі? | 5.2.7.1 -дүниежүзі халқының нәсілдік құрамын, негізгі нәсілдер мен нәсіларалық топтардың таралу аймақтарын анықтау 5.2.7.2 -нәсілдік белгілердің қалыптасу факторларын анықтау 5.2.7.3 -нәсілдер теңдігін дәлелдеу | 1 | 14.10.21 | ББЖ №2 | |||
14 | Нәсілдік белгілердің қалыптасуы. Нәсілдер теңдігі. | §16 «Ғылым әлемі, Адам.Жер шары.Ғалам». Бөлім бойынша қорытынды | 1 | 19.10.21 | |||||
15 | Тоқсан бойынша жиынтық бағалау §1-§16 | 1 | 21.10.21 26.10.21 | ||||||
16 | Қорытынды қайталау | 1 | 28.10.21 | ||||||
16 сағ | |||||||||
5.2 A Заттар және материалдар (15 сағ) | 2-тоқсан | ||||||||
17 | Сұйықтықтардағы және газдардағы диффузия | §17Неліктен біз иісті қашықтықтан сеземіз? | 5.3.1.1- бөлшектердің сұйық және газтектес заттарда таралуын түсіндіру | 1 | 09.11 | ||||
18 | Қатты, сұйық және газтәрізді заттардың құрылымы | §18 Заттардың әртүрлі жағдайында бөлшектердің өзара байланысы қалай пайда болады? | 5.3.1.2- заттардың қатты, сұйық және газ күйіндегі құрылымын бөлшектер теориясына сәйкес түсіндіру | 1 | 11.11 | ||||
19 | Қатты, сұйық және газтәріздізаттардың құрылымы | §18Заттардың әртүрлі жағдайында бөлшектердің өзара байланысы қалай пайда болады? | 5.3.1.2- заттардың қатты, сұйық және газ күйіндегі құрылымын бөлшектер теориясына сәйкес түсіндіру | 1 | 16.11 | ||||
20 | Заттардың қасиеттері | §19,§20 Әртүрлі заттардың қандай қасиеттері болады? | 5.3.1.3-заттардың қасиеттерін: тығыздығын, аққыштығын, жылу және электрөткізгіштігін, созылғыштығын, иілімділігін сипаттау | 1 | 18.11 | ||||
21 | Физикалық және химиялық құбылыстар | §21Қандай табиғат құбылыстары бар? | 5.3.1.4- физикалық және химиялық құбылыстарды ажырату | 1 | 23.11 | ||||
22 | Таза заттар және қоспалар | §22 Таза зат пен қоспаның айырмашылығы неде? | 5.3.2.1 -қоспалар мен таза заттарды ажырату | 1 | 25.11 | ||||
23 | Қоспа түрлері және оларды бөлу әдістері | §23-24 Қоспаны қалай бөлу крек? | 5.3.2.2 - қоспалардың түрлерін сипаттайды және бөлу әдістерін ұсыну | 1 | 30.11 | ||||
24 | Ерітінділер дайындау | §25 Ертінді не үшін қажет? | 5.3.2.3 -құрамы белгілі ерітіндіні дайындау | 1 | 02.12 | ||||
25 | Еріген заттың массалық үлесі | §26 Ертінді құрамындағы заттардың массалық ұлесін қалай анықтаймыз? §27 Берілген концентрациямен ертіндіні қалай дайындайды? | 5.3.2.4 - еріген заттың массалық үлесін есептеу | 1 | 07.12 | ||||
25-26 | Еріген заттың массалық үлесі | §26 Ертінді құрамындағы заттардың массалық ұлесін қалай анықтаймыз? §27 Берілген концентрациямен ертіндіні қалай дайындайды? | 5.3.2.4 - еріген заттың массалық үлесін есептеу | 1 | 09.12 | ||||
27 | Заттарды жіктеу | §28Кейбірзаттар неге ерімейді? §29Металл мен бейметалдың айырмашылығы неде? | 5.3.2.5 - заттарды ерігіштігі бойынша, металдар және бейметалдарға жіктеу | 1 | 14.12 | ||||
28 | Табиғатта заттардың түзілуі. Жасанды заттар | §30 Жасанды заттар не үшін қажет? | 5.3.3.1 - кейбір табиғатта түзілген және жасанды жолмен алынған заттарға мысалдар келтіру | 1 | 16.12 | ||||
29 | Заттарды қоспадан бөліп алу ББЖ№3 | §31 Кейбір заттарды зертханалық жағдайда қалай алады? | 5.3.3.2 - зертханалық жағдайда заттарды бөліп ала алу | 1 | 21.12 | ББЖ№3 | |||
3031 | Заттарды қоспадан бөліп алу | §32 Заттар мен материалдар тарауы бойынша қорытынды тапсырмалар Тоқсан бойынша жиынтық бағалау §17-32 | 2 | 23.12 | |||||
32 | Қорытынды қайталау | 1 | 28.12 | ||||||
16 сағ | |||||||||
3-тоқсан | |||||||||
5.3А Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер ( 10 сағ) | |||||||||
33 | Табиғаттағы заттар айналымы | §33 Жерғаламшарын да неге тіршілік бар? | 5.4.1.1-өлі табиғатта болатын үдерістерді атау (табиғатта заттардың айналымы, тау түзілу, үгілу, климаттық үдерістер) | 1 | 18.01 | ||||
34 | Тау түзілу. Үгілу | §34 Жер шарының бейнесі қалай өзгереді? | 1 | 18.01 | |||||
35 | Климаттық үдерістер | 1 | 20.01 | ||||||
36 | Жансыз табиғатта жүретін үдерістердің себептері мен салдары | §35 Тіріорганизмдер жансыз денелерден несімен ажыратылады? | 5.4.1.2- өлі табиғаттағы болып жатқан үдерістердің себеп-салдарларын түсіндіру | 1 | 20.01 | ||||
37 | Тірі ағзалардың қасиеттері Тірі ағзалардың құрылымдық деңгейлері | §36 Тірі организімдердің тіршілік етуі қалай ұйымдастырылған? | 5.4.2.1- тірі ағзалардың ортақ қасиеттерін сипаттау 5.4.2.2 -тірі ағзалардың құрылымдық деңгейлерін сипаттау | 1 | 25.01 | ||||
38 | Тірі ағзаларды микроскопиялық зерттеу | §37 Құпияны ашатын құрал қандай? §38 Зерттеуге уақытша мирко препараттарды қалай дайындау керек? | 5.4.2.3 –микроскоппен жұмыс істеу ережелерін қолдану 5.4.2.4 -уақытша микропрепарат дайындау | 1 | 27.01 | ||||
39 | Фотосинтез Фотосинтез пигменттері | §39 Фотосинтез деген не немесе шөп неге жасыл? §40 Түстердің ойыны немесе біздің өміріміздегі пигменттер | 5.4.2.5 -фотосинтез үдерісін түсіндіру 5.4.2.6 –өсімдіктер де пигменттердің болуын зерттеу | 1 | 01.02 | ||||
40 | Фотосинтезге қажетті жағдайлар ББЖ №4 | §41 Фотосинтез үдерісі неге жүреді? §42 Жанды және жансыз табиғаттағы үдерістер бойынша қорытынды тапсырма. | 5.4.2.7 - фотосинтездің жүруі үшін қажетті жағдайларын зерттеу | 1 | 03.02 | ББЖ №4 | |||
5.3В Энергия және қозғалыс (9 сағ) | 41 | Энергия түрлері | §43 Адамға энергияның қандай түрлері белгілі? | 5.5.1.1 -энергия түрлерін ажырату | 1 | 08.02 | |||
42 | Температура жәнежылуэнергиясы | §44 Температура мен жылы энергиясының арасындағы айырмашылық неде? | 5.5.1.2 -температура мен жылу энергиясын ажырату | 1 | 10.02 | ||||
43 | Жылулық ұлғаю | §44 Температура мен жылы энергиясының арасындағы айырмашылық неде? | 5.5.1.3 -термометрді пайдалана отырып температураны өлшеу | 1 | 15.02 | ||||
44 | Ғимараттарды жылулық оқшаулау | §45 Қандай әдіспен адам өзін суықтан қорғайды? §46 Қандай әдіспен адам өзін суықтан қорғайды? | 5.5.1.4- ғимараттарда жылу оқшаулағыштарын пайдаланудың практикалық әдістерін түсіндіру | 1 | 17.02 | ||||
45 | Температураныөлшеу | §47 Неге жылудың ұлғаюы өмірлік маңызды құбылыс болып саналады? | 5.5.1.5 –жылулық ұлғаюды сипаттау | 1 | 22.02 | ||||
46 | Энергияныңөзараайналуы | §48 Энергияның алмасуы қалай жүреді? | 5.5.1.6 -энергияның өзара айналымына мысалдар келтіру | 1 | 24.02 | ||||
47 | Жандыжәнежансызтабиғаттағы қозғалыс | §49 Қозғалыссыз өмір жоқпа? | 5.5.2.1-тірі және өлі табиғатта қозғалыстың маңыздылығына мысалдар келтіреді және түсіндіру | 1 | 01.03 | ||||
48 | Қаңқажәнеқозғалыс | §50 Жануарлар организмде интректің болу себебі неде? | 5.5.2.2- әртүрлі жануарлардың қаңқа түрлерінің ерекшеліктерін зерттеу | 1 | 03.03 | ||||
49 | Денелердіңқозғалусебептері ББЖ №5 | §51 Неліктен денелер қозғалады? | 5.5.2.3 денелер қозғалысының себебін анықтау | 1 | 09.03 | ББЖ №5 | |||
50 | §52 Энергия және қозғалыс" тарауы бойынша тапсырмалар.Бөлімді қайталау | 1 | 10.03 | ||||||
51 | Тоқсан бойынша жиынтық бағалау §33-52 | 1 | 15.03 | ||||||
52 | Қорытынды қайталау | 1 | 17.03 | ||||||
20 сағ | |||||||||
4-тоқсан | |||||||||
5.4 A Экология және тұрақты даму (13 сағ) | 53 | Экожүйе құрамбөліктері | §53 Экожүйені "біріккен" шаруашылық деп атауға болама? | 5.6.1.1 – экожүйенің құрамдас бөліктерін анықтау | 1 | 31.03 | |||
54 | Экожүйе түрлері | §54 Экожүйенің қандай түрлері бар? | 5.6.1.2 – экожүйеніңтүрлерінжіктеу | 1 | 05.04 | ||||
55 | Орта факторларыжәнеолардыңэкожүйелерге әсері | §55 Неліктен экожүйелер өзгереді? | 5.6.1.3 – экожүйеге экологиялық факторлардың ықпал етуін түсіндіру | 1 | 07.04 | ||||
56 | Табиғи жәе Жасанды экожүйелер | §56 Саябақ экожүйесінде қандай компонеттер бар? | 5.6.1.4 – табиғи және жасанды экожүйені салыстыру | 1 | 12.04 | ||||
57 | Табиғижәне Жасанды экожүйелер | §56 Саябақ экожүйесінде қандай компонеттер бар? | 5.6.1.4 – табиғи және жасанды экожүйені салыстыру | 1 | 14.05 | ||||
58 | Тіріағзалардыңалуантүрлілігі | §57 Неліктен бізідің ғаламшардағы жанды табиғат әртүрлі, сонымен қатар бір-біріне ұқсас? | 5.6.2.1– организмдерді жанды табиғат дүниесіне жіктеу | 1 | 19.04 | ||||
59 | Біржасушалыағзаларжәнеолардың экожүйедегі маңызы | §58 Бір жасушалы және көпжасушалы организмдердің ұқсастықтары мен айырмашылықтары неде? | 5.6.2.2 – бір жасушалы және көп жасушалы организмдерді сипаттау | 1 | 21.04 | ||||
60 | Көпжасушалы ағзалар және олардың экожүйедегі маңызы | §58 Бір жасушалы және көпжасушалы организмдердің ұқсастықтары мен айырмашылықтары неде? | 5.6.2.2 – бір жасушалы және көп жасушалы организмдерді сипаттау | 1 | 26.04 | ||||
61 | ҚазақстанРеспубликасыныңҚызылкітабы | §59-60 Елімізде тұруға қаіпсіз аймақтар бар ма? | 5.6.3.1 – Қазақстан Респу- бликасындағы экологиялық мәселелерді атау. | 1 | 28.04 | ||||
62 | Қазақстан Республикасының экологиялық мәселелері | §61-62 Біздің аймақта қандай экологиялық мәселелер бар? | 5.6.3.2 – Қазақстан Респу- бликасы Қызыл кітабының маңыздылығын анықтау | 1 | 03.05 | ||||
63 | Туған жердің экологиялық мәселелері ББЖ №6 | §63 Жануарлар мен өсімдіктер әлемін қорғау кітабы неліктен қызыл түсті? | 5.6.3.3 – Қазақстан Респу- бликасы Қызыл кітабының маңыздылығын анықтау | 1 | 05.05 | ББЖ №6 | |||
105.4 B Әлемді өзгертетін жаңалықтар (2 сағ) | 64 | Әлемді өзгертетін жаңалықтар | §64 Неліктен өткен жетістіктерсіз болашақты ашу мүмкін емес? §65 Қазіргі жаңалықтар арнасындағы Қазақстан | 5.7.1.1 -әлемді өзгерткен ғылыми жаңалықтарға мысалдар келтіру | 1 | 10.05 | |||
65 | Болашақ жаңалықтары БбЖ№7 | §66 Қазіргі заманғы зерттеулер: болашақтағы олардың рөлі қандай? | 5.7.1.2 -болашақ ғылыми зерттеулер үшін зерттеу идеяларын ұсыну | 1 | 12.05 | БбЖ№7 | |||
66 | §67 «Экология және тұрақты даму», «Әлемді өзгерткен жаңалықтар» | 1 | 17.05 | ||||||
67 | Тоқсан бойынша жиынтық бағалау §53-67 | 1 | 19.05 | ||||||
68 | Қорытынды қайталау §68 | 1 | 24.05 | ||||||
16 сағ | |||||||||
68 сағ | |||||||||